Aan de rand van het Van Boetzelaerpark is een oude duiventil te vinden die in opdracht van jhr. D.W.J. Strick van Linschoten in 1832 is gebouwd. Het is een bijzonder bouwwerk dat een typisch product van zijn tijd is. Deze duiventil is één van de nog weinige bestaande stenen duiventillen in Nederland.
Historie duiventoren en -til
Het houden van duiven op grote schaal in daarvoor speciaal gemaakte torens is een oud gebruik vanaf zeker de Middeleeuwen. Heel vroeger hield men duiven voor zowel de consumptie van duivenvlees of duivenpastei, als voor het verkrijgen van duivenmest. Deze mest was vooral geschikt voor de teelt van tabak en meloenen. Daarnaast gebruikten mensen de duiven als postduiven. Vanaf de negentiende eeuw werd het houden van een duiventoren steeds meer een statussymbool. De duiven werden minder voor de consumptie en meer als siervogels gehouden.
Duivenverblijven zijn over het algemeen in twee typen te verdelen: duiventorens en duiventillen. Een duiventoren is een gebouw dat vanaf de grond is opgetrokken. Een duiventil is een hok op één of meer poten waardoor het van de grond af is opgetild. Op deze wijze kon men een kar of kruiwagen onder de duiventil rijden en de mest via een gat in de vloer daarin vegen.
Deze historische foto heeft als beschrijving: Gezicht op de duiventil bij de boerderij aan de Kerklaan te De Bilt periode 1947-1950 van Stevens, C. (fotograaf).
Duiventil rand Van Boetzelaerpark
Het duivenverblijf aan de rand van het Van Boetzelaerpark, bij de ingang op de Kerklaan, is een duiventil. Het bevindt zich op een stuk grond dat deel uitmaakte van de vroegere buitenplaats Arenberg die nu niet meer bestaat. De buitenplaats werd in 1823 gekocht door jhr. D.W.J. Strick van Linschoten. Hij liet in 1832 de duiventil bouwen.
Na zijn dood in 1854 werd de buitenplaats in 1855 openbaar geveild. De grond waarop de duiventil stond, kwam zo in het bezit van baronesse Van Boetzelaer. Het stuk grond met daarop de duiventil is in 1931 buiten de schenking van het Van Boetzelaerpark aan de gemeente De Bilt gebleven. De duiventil is nu wel in het bezit van de gemeente.
Beschrijving
De duiventil heeft een open vierkante stenen onderbouw, waarvan drie zijden uit twee spitsbogen bestaan. De vierde aan de noordzijde bestaat uit een grote ronde boog. Op de onderbouw bevindt zich een achtkantige verdieping, het eigenlijke duivenhuis. In vijf zijden hiervan zijn kleine boogvormige invliegopeningen aangebracht. Aan de noordzijde bevindt zich een houten luik. De achtkantige verdieping wordt afgesloten met een tentdak dat met leien is gedekt. Daarop is een houten achthoekige lantaarn aangebracht met daarop een spits met een windwijzer in de vorm van een zittende duif. De duiventil is in 1975 gerestaureerd.
Nog steeds in gebruik
De duiven gebruiken de duiventil nog steeds.
Bronnen:
- Broekhoven, Sabine & Barends, Sonja, ‘De Bilt. Geschiedenis en architectuur’, Zeist: Kerckebosch, 1995, p. 164-166.
- Damste, P.M. ‘De Bilt in beeld’, Bilthoven, 1973.
- Historische foto: http://www.hetutrechtsarchief.nl/collectie/beeldmateriaal/fotografische_documenten/1920-1930/92257.